“Hãy nghĩ đến thời của Vespasian, và ngươi sẽ thấy tất cả những điều này: kết hôn, nuôi con, ốm đau, qua đời, chiến tranh, lễ hội, giao thương, trồng trọt, tâng bốc, giả vờ, nghi ngờ, tính toán, cầu nguyện cho người khác chết, cằn nhằn vì vận may của người nào đó, yêu đương, tích lũy tài sản, ham muốn chức vụ và quyền lực. Những người đó chết đi… rồi đến thời của Trajan, mọi thứ vẫn giữ nguyên như vậy…”
– MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 4.32
Ernest Hemingway mở đầu cuốn sách Mặt trời vẫn mọc (The Sun Also Rises) với một câu Kinh Thánh: “Thế hệ này qua, thế hệ khác đến; trong khi trời đất vẫn còn đó. Mặt trời mọc, rồi mặt trời lặn, vội vã trở về nơi nó mọc.” Ở chính đoạn văn này, biên tập viên của ông đã nói, “đó là nơi chứa đựng tất cả sự thông thái của thế giới cổ đại.”
Và sự thông thái này là gì? Một trong những đặc điểm nổi bật nhất về lịch sử là khoảng thời gian con người làm những điều họ đã làm. Có những thái độ và lối sống xuất hiện rồi biến mất, những gì còn lại là con người – sống, chết, yêu thương, chiến đấu, khóc lóc, cười đùa.
Các báo cáo phương tiện truyền thông hoặc các cuốn sách nổi tiếng thường duy trì niềm tin rằng chúng ta đã đạt đến đỉnh cao của nhân loại, hoặc lần này, mọi thứ thực sự khác biệt. Điều trớ trêu là mọi người đã tin vào điều đó trong nhiều thế kỷ.
Những người mạnh mẽ chống lại quan niệm này. Họ biết rằng chỉ có vài ngoài lệ, còn không thì mọi thứ vẫn giống như chúng luôn luôn và sẽ luôn như vậy. Bạn giống như những người đến trước bạn, và bạn là một người dừng chân ngắn ngủi cho đến khi những người giống như bạn thế chỗ. Trái đất tồn tại mãi mãi, nhưng chúng ta sẽ đến và đi.
