“Sớm thôi ngươi sẽ qua đời, vậy mà ngươi vẫn chưa đủ chân thành, chưa hết rối loạn, cũng như vẫn nghi ngờ rằng những thứ bên ngoài có thể làm hại ngươi, cũng chưa đối xử trân trọng với mọi thứ dù biết rằng sự thông thái và việc hành động công bằng là một – chúng giống nhau.”
– MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 4.37
Từ những gì chúng ta biết, Marcus viết nhiều dòng chiêm nghiệm vào khoảng thời gian cuối đời mình, lúc mắc bệnh nặng. Vậy nên, khi viết rằng “sớm thôi ngươi sẽ qua đời”, ông đang nói với bản thân về cái chết của mình. Điều đó hẳn rất đáng sợ. Ông nhìn thẳng vào khả năng mình sẽ qua đời, và ông không thích những gì mình thấy trong những giờ phút cuối cùng đấy.
Rõ ràng Marcus Aurelius đã đạt nhiều thành tựu trong đời mình, nhưng cảm xúc của ông vẫn gây nên những nỗi đau, nỗi bất an và cảm giác khó chịu. Nhưng ông biết rằng với khoảng thời gian ít ỏi còn lại, ông có thể có được sự nhẹ nhõm khi đưa ra những lựa chọn sáng suốt hơn.
Hy vọng rằng bạn đang còn nhiều thời gian sống – nhưng điều quan trọng hơn hết là bạn cần tiếp tục tiến bộ khi mình còn có thể. Chúng ta đều là những sản phẩm dang dở cho đến tận giờ phút lìa đời cuối cùng, và Marcus biết rất rõ điều đó. Càng sớm học được điều đó, chúng ta càng tận hưởng được thành quả lao động rèn luyện nhân cách của mình – và chúng ta càng sớm thoát khỏi (hoặc thoát dần khỏi) bất an, giả tạo, vô ơn, và những điều không giống với Chủ nghĩa Khắc kỷ.
